Πριν δύο εβδομάδες κάναμε ένα μικρό αφιέρωμα στο παραδοσιακό ελληνικό παραμύθι, τα βασικά του χαρακτηριστικά και αναφέραμε κάποια παραδείγματα παραδοσιακών παραμυθιών που επιβίωσαν ως τις μέρες μας. Σήμερα θα συνεχίσουμε με το δεύτερο μέρος του αφιερώματος με το έντεχνο ή λόγιο παραμύθι.
Το έντεχνο ή λόγιο παραμύθι έχει τις ρίζες του τόσο στη μορφή όσο και στη φόρμα στο παραδοσιακό παραμύθι. Η βασική διαφορά που το διαφοροποιεί από το παραδοσιακό παραμύθι είναι πως εδώ ο δημιουργός είναι ένας, ο συγγραφέας και όχι μία ομάδα ανθρώπων. Επίσης ο δημιουργός του είναι επώνυμος ενώ στο παραδοσιακό η ανώνυμη λαϊκή μάζα. Στο έντεχνο παραμύθι δεν έχουμε πολλές εκδοχές της ίδιας ιστορίας από τόπο σε τόπο, όπως συμβαίνει στο παραδοσιακό λόγω της προφορικής διάδοσης. Το έντεχνο παραμύθι διατηρεί εξαρχής απαράλλαχτο το περιεχόμενό του και το βρίσκουμε σε έντυπη μορφή ενώ τα παραδοσιακά παραμύθια καταγράφηκαν από ακάματους μελετητές της λαϊκής μας παράδοσης και έτσι έφτασαν ως εμάς σήμερα.
Ωστόσο το γεγονός πως η δημιουργία ενός παραμυθιού είναι πια εξατομικευμένη δημιουργία ενός μόνο προσώπου επέφερε σημαντικές αλλαγές στο περιεχόμενό του καθώς εκφράζει τις σκέψεις και τις ανησυχίες του συγγραφέα του. Μία ακόμη σημαντική αλλαγή είναι πως έχει περιοριστεί το μαγικό και υπερρεαλιστικό στοιχείο με τις μάγισσες, τους δράκους, τα στοιχεία κτλ, δίνοντας τη θέση του σε στοιχεία της σύγχρονης ζωής. Η τεχνολογία αντικαθιστά τα μαγικά χαλιά, τις ιπτάμενες σκούπες κ. ά. . Το στοιχείο της βίας έχει σχεδόν εκλείψει και αναφορά σε μύθους και θρύλους είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Η κοινωνία των έντεχνων παραμυθιών είναι αταξική. Δεν υπάρχουν βασιλιάδες, άρχοντες και φτωχοί υπήκοοι. Όλοι είναι ίσοι. Δεν υπάρχουν επίσης τα παραδοσιακά φυλετικά στερεότυπα ανάμεσα σε γυναίκες και άντρες. Κυριαρχεί το χιούμορ και ο διδακτισμός έχει υποχωρήσει σημαντικά. Κοινό στοιχείο έντεχνων και παραδοσιακών παραμυθιών παραμένει η διατήρηση του αίσιου τέλους της αφηγούμενης ιστορίας.
Θα παραθέσουμε μερικά παραδείγματα σύγχρονων έντεχνων παραμυθιών από γνωστούς Έλληνες συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας.
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΒΑΡΕΛΛΑ
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΑ
http://www.snhell.gr/kids/content.asp?id=140&cat_id=5
ΖΩΡΖ ΣΑΡΗ
ΤΟ ΓΑ'Ι'ΤΑΝΑΚΙ
http://www.snhell.gr/kids/content.asp?id=234&cat_id=10
ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΤΡΙΒΙΖΑΣ
Η ΚΟΜΨΗ ΚΑΜΗΛΑ
http://antikleidi.com/2012/10/09/camel-trivizas/
Η Αγγελική Βαρελλά, η Ζωρζ Σαρή και ο Ευγένιος Τριβιζάς είναι γνωστοί και αγαπημένοι συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας που έχουν θητεύσει με πολλή μεγάλη επιτυχία και στο παραμύθι. Στα "Παιδιά και τα περιστέρια" η Αγγελική Βαρελλά εκφράζει τη μεγάλη της εμπιστοσύνη και πεποίθηση πως η αλλαγή και η πρόοδος στον κόσμο μας θα έρθει από τα παιδιά και τους νέους γιατί αυτοί βλέπουν πιο καθαρά και είναι ανοιχτοί στις πρωτοποριακές ιδέες και αλλαγές. Την ίδια ακριβώς πίστη στην δύναμη της νεότητας και των ευγενικών ιδεών που τη συνοδεύουν εκφράζει και η Ζωρζ Σαρή στο "Γαϊτανάκι" όπου ο ηλικιωμένος ήρωας προκειμένου να πραγματοποιήσει το όραμα των παιδιών γίνεται ξανά ο ίδιος νέος! Ο Ευγένιος Τριβιζάς, συγγραφέας γνωστός για το ανανεωτικό ρεύμα που έφερε στο παραμύθι, μας λέει πόσο σημαντικό είναι να αποδεχόμαστε τον εαυτό μας με τις αρετές και τα ελαττώματά του και το βαρύ κόστος του να προσπαθούμε να γίνουνε κάτι εντελώς διαφορετικό όπως "Η κομψή καμήλα". Και τα τρία παραμύθια υπάρχει αισιοδοξία και πίστη στη ζωή, άμεση και απλή γλώσσα που αντιστοιχεί στο διαρκώς αναπτυσσόμενο λεξιλόγιο των μικρών αναγνωστών, τα πράγματα δεν είναι πάντα ρόδινα και οι δυσκολίες ρεαλιστικές αλλά όχι απροσπέλαστες.
Και το ταξίδι στη φαντασία συνεχίζεται...
Πηγές:
Παραμύθι: ο μαγικός θησαυρός της παιδικής ψυχής...ένα ταξίδι παραμυθίας και φαντασίας
Β' Λυκείου Λεοντείου Λυκείου Νέας Σμύρνης
Μάιος 2013
http://www.neasmyrni.leonteios.edu.gr/files/drasthriot/ereynitikes/2012-2013/b_lykeiou/param/param.pdf
Αγγελική Βαρελλά
Τα παιδιά και τα περιστέρια
http://www.snhell.gr/kids/content.asp?id=140&cat_id=5
Ζωρζ Σαρή
Το γαιτανάκι
http://www.snhell.gr/kids/content.asp?id=234&cat_id=10
Ευγένιος Τριβιζάς
Η κομψή καμήλα
http://antikleidi.com/2012/10/09/camel-trivizas/
Το έντεχνο ή λόγιο παραμύθι έχει τις ρίζες του τόσο στη μορφή όσο και στη φόρμα στο παραδοσιακό παραμύθι. Η βασική διαφορά που το διαφοροποιεί από το παραδοσιακό παραμύθι είναι πως εδώ ο δημιουργός είναι ένας, ο συγγραφέας και όχι μία ομάδα ανθρώπων. Επίσης ο δημιουργός του είναι επώνυμος ενώ στο παραδοσιακό η ανώνυμη λαϊκή μάζα. Στο έντεχνο παραμύθι δεν έχουμε πολλές εκδοχές της ίδιας ιστορίας από τόπο σε τόπο, όπως συμβαίνει στο παραδοσιακό λόγω της προφορικής διάδοσης. Το έντεχνο παραμύθι διατηρεί εξαρχής απαράλλαχτο το περιεχόμενό του και το βρίσκουμε σε έντυπη μορφή ενώ τα παραδοσιακά παραμύθια καταγράφηκαν από ακάματους μελετητές της λαϊκής μας παράδοσης και έτσι έφτασαν ως εμάς σήμερα.
Ωστόσο το γεγονός πως η δημιουργία ενός παραμυθιού είναι πια εξατομικευμένη δημιουργία ενός μόνο προσώπου επέφερε σημαντικές αλλαγές στο περιεχόμενό του καθώς εκφράζει τις σκέψεις και τις ανησυχίες του συγγραφέα του. Μία ακόμη σημαντική αλλαγή είναι πως έχει περιοριστεί το μαγικό και υπερρεαλιστικό στοιχείο με τις μάγισσες, τους δράκους, τα στοιχεία κτλ, δίνοντας τη θέση του σε στοιχεία της σύγχρονης ζωής. Η τεχνολογία αντικαθιστά τα μαγικά χαλιά, τις ιπτάμενες σκούπες κ. ά. . Το στοιχείο της βίας έχει σχεδόν εκλείψει και αναφορά σε μύθους και θρύλους είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Η κοινωνία των έντεχνων παραμυθιών είναι αταξική. Δεν υπάρχουν βασιλιάδες, άρχοντες και φτωχοί υπήκοοι. Όλοι είναι ίσοι. Δεν υπάρχουν επίσης τα παραδοσιακά φυλετικά στερεότυπα ανάμεσα σε γυναίκες και άντρες. Κυριαρχεί το χιούμορ και ο διδακτισμός έχει υποχωρήσει σημαντικά. Κοινό στοιχείο έντεχνων και παραδοσιακών παραμυθιών παραμένει η διατήρηση του αίσιου τέλους της αφηγούμενης ιστορίας.
Θα παραθέσουμε μερικά παραδείγματα σύγχρονων έντεχνων παραμυθιών από γνωστούς Έλληνες συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας.
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΒΑΡΕΛΛΑ
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΑ
http://www.snhell.gr/kids/content.asp?id=140&cat_id=5
ΖΩΡΖ ΣΑΡΗ
ΤΟ ΓΑ'Ι'ΤΑΝΑΚΙ
http://www.snhell.gr/kids/content.asp?id=234&cat_id=10
ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΤΡΙΒΙΖΑΣ
Η ΚΟΜΨΗ ΚΑΜΗΛΑ
http://antikleidi.com/2012/10/09/camel-trivizas/
Η Αγγελική Βαρελλά, η Ζωρζ Σαρή και ο Ευγένιος Τριβιζάς είναι γνωστοί και αγαπημένοι συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας που έχουν θητεύσει με πολλή μεγάλη επιτυχία και στο παραμύθι. Στα "Παιδιά και τα περιστέρια" η Αγγελική Βαρελλά εκφράζει τη μεγάλη της εμπιστοσύνη και πεποίθηση πως η αλλαγή και η πρόοδος στον κόσμο μας θα έρθει από τα παιδιά και τους νέους γιατί αυτοί βλέπουν πιο καθαρά και είναι ανοιχτοί στις πρωτοποριακές ιδέες και αλλαγές. Την ίδια ακριβώς πίστη στην δύναμη της νεότητας και των ευγενικών ιδεών που τη συνοδεύουν εκφράζει και η Ζωρζ Σαρή στο "Γαϊτανάκι" όπου ο ηλικιωμένος ήρωας προκειμένου να πραγματοποιήσει το όραμα των παιδιών γίνεται ξανά ο ίδιος νέος! Ο Ευγένιος Τριβιζάς, συγγραφέας γνωστός για το ανανεωτικό ρεύμα που έφερε στο παραμύθι, μας λέει πόσο σημαντικό είναι να αποδεχόμαστε τον εαυτό μας με τις αρετές και τα ελαττώματά του και το βαρύ κόστος του να προσπαθούμε να γίνουνε κάτι εντελώς διαφορετικό όπως "Η κομψή καμήλα". Και τα τρία παραμύθια υπάρχει αισιοδοξία και πίστη στη ζωή, άμεση και απλή γλώσσα που αντιστοιχεί στο διαρκώς αναπτυσσόμενο λεξιλόγιο των μικρών αναγνωστών, τα πράγματα δεν είναι πάντα ρόδινα και οι δυσκολίες ρεαλιστικές αλλά όχι απροσπέλαστες.
Και το ταξίδι στη φαντασία συνεχίζεται...
Πηγές:
Παραμύθι: ο μαγικός θησαυρός της παιδικής ψυχής...ένα ταξίδι παραμυθίας και φαντασίας
Β' Λυκείου Λεοντείου Λυκείου Νέας Σμύρνης
Μάιος 2013
http://www.neasmyrni.leonteios.edu.gr/files/drasthriot/ereynitikes/2012-2013/b_lykeiou/param/param.pdf
Αγγελική Βαρελλά
Τα παιδιά και τα περιστέρια
http://www.snhell.gr/kids/content.asp?id=140&cat_id=5
Ζωρζ Σαρή
Το γαιτανάκι
http://www.snhell.gr/kids/content.asp?id=234&cat_id=10
Ευγένιος Τριβιζάς
Η κομψή καμήλα
http://antikleidi.com/2012/10/09/camel-trivizas/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου