Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ

Δ΄ ΜΕΡΟΣ

Στο τελευταίο μέρος του αφιερώματός μας στην ελληνική παιδική ποίηση θα αναφερθούμε σε δημιουργούς, άντρες και γυναίκες, που ξεχώρισαν στη σύγχρονη περίοδο της.

Ο Δημήτρης Μανθόπουλος πρωτοεμφανίστηκε στην παιδική ποίηση με τη συλλογή «Η κιθάρα της αγάπης» το 1977 που έλαβε βραβείο από την Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά. Τα θέματα της ποίησης του είναι τόσο παραδοσιακά (καθημερινότητα του παιδιού, σχολείο, ζώα, οικογένεια κ.ά.) όσο και σύγχρονα (περιβαλλοντική ρύπανση, τεχνολογία, τηλεόραση κτλ). Ο τόνος της ποίησης του είναι γενικά αισιόδοξος, αν και κάπου-κάπου γίνεται πικρός.  Χαρακτηριστικά έργα του είναι: «Η κιθάρα της αγάπης», «Σαράντα χαμόγελα», «Τραγουδώ την Ειρήνη», «Τα βούκινα της σιωπής», «Ιστορίες και ποιήματα για μικρούς και μεγάλους».

Η γλωσσομάθεια του λύκου

0 παπαγάλος άνοιξε Σχολή Ξένων Γλωσσών

και τρέξαν ζώα να γραφτούν, ως κι έντομα καμπόσα.

Για προκοπή, στις μέρες μας, η γνώμη είν’ ολονών,

πως πρέπει μια, τουλάχιστον, να ξέρεις ξένη γλώσσα.

Με βιάση ο λύκος περισσή και πονηριά κρυφή,

πηγαίνει στον καθηγητή και του ξηγιέται στα ίσια:

«Για μένα γλωσσομάθεια σημαίνει… διατροφή,

για τούτο θέλω να μιλώ σωστά τα προβατίσια».

Κι αφού τη γλώσσα πια έμαθε, μια νύχια όλος χαρά,

διαλέγει, για να εξασκηθεί, μια στάνη το… ξεφτέρι.

Μα τα σκυλιά που βρήκανε λάθη στην προφορά,

του δείξαν, μ’ άλλη… μέθοδο, το «μπέεε» πώς να προφέρει.

Η Άλκηστις Κοντογιάννη με μόνο και μία ποιητική συλλογή, τα «Μανταλάκια στην απλώστρα  ποιήματα στη σιδερώστρα», εισάγει τα παιδιά στο χώρο των λίμερικ. Είναι επηρεασμένη από τα λίμερικ του Έντουαρντ Ληρ και το έργο του Ιταλού Τζάννι Ροντάρι. Οι λέθέτξεις χάνουν την συνηθισμένη χρήση και σημασία τους στην ποίηση της ενώ προωθείται το λεκτικό και ηχητικό παιχνίδι με τις λέξεις. Αποτυπώνει και αποκωδικοποιεί τον ψυχικό κόσμο του παιδιού και κινείται έξυπνα ανάμεσα στο παράλογο και την πραγματικότητα. Χαρακτηριστικό δείγμα της ποίησης της ακολουθεί παρακάτω:

«Η κόττα θέλει  δύο του,

κοκοκό τουτουτού

δύο του και άλλα τρία

πέντε του στην παραλία

Φόρεσαν τα μπανιερά τους,

μπλουμ, βουτιά με την καρδιά τους…»

(«Δύο ονοματοποιίες»)

Η Θέτη Χορτιάτη εμφανίζεται για πρώτη φορά στο στερέωμα της παιδικής ποίησης με τη συλλογή «Τα μήλα και τα φύλλα» (1978), που βραβεύτηκε από τον Ελληνικό Κύκλο του Παιδικού Βιβλίου. Η θεματολογία που αναπτύσσει στα ποιήματά της είναι ποικίλη ενώ χρησιμοποιεί πολλές καινοτομίες στην τεχνική, το στίχο και τη γλώσσα. Κινείται με άνεση ανάμεσα στην παραδοσιακή και σύγχρονη τεχνοτροπία της παιδικής ποίησης και τα ποιήματά της χαρακτηρίζονται από το γλωσσικό παιχνίδι, τα έξυπνα ευρήματα και αρκετά συχνά το ποίημα αναπτύσσεται χωρίς να υπάρχει συγκεκριμένο θεματικό κέντρο. Έργα της είναι: «Τα μήλα και τα φύλλα», «Κούνια μπέλα», «Παιγνιδόλεξα», «Παιγνιδόγελα», «Είμαι του κόσμου ένα παιδί», «Ο Αλέξης ο παλαβολέξης».

«Θα κολλήσω ένα ξυλάκι

κάτω από το φεγγαράκι

να το κάνω γλειφιτζούρι

που θα φέρει σ’ όλους γούρι .

Θα το πιπιλώ  να λιώνει

μα θα ξαναμεγαλώνει .

Μια γλειμμένο απομεινάρι

μια πανσέληνο  φεγγάρι».

(Το φεγγαράκι γλειφιτζούρι»)

Υπάρχουν πολλοί ακόμη δημιουργοί που θα μπορούσαμε να συμπεριλάβουμε στο αφιέρωμά μας καθώς η παιδική ποίηση συνεχίσει να εξελίσσεται με ελπιδοφόρα μηνύματα για το μέλλον. Εντελώς ενημερωτικά επιλέξαμε να αναφερθούμε στους πιο παλιούς-ακόμη και από τους νεότερους. Ενδεικτικά αναφέρουμε τους: Π. Παμπούδη, Μ. Κριεζή, Θ. κ. Τρουπής, Α. Λαμπρινίδης, Κ. Καλαπανίδας, Μ.Μ. Μαρίνος, Μ. Μαμαλίγκα, Χ. Σαμίου-Σκανδάμη και πολλοί άλλοι.

Το μέλλον της παιδικής ποίησης πιστεύουμε κρύβει πολλές εκπλήξεις και θα είναι πολύ ενδιαφέρον καθώς ο στίχος και τα θέματα προσαρμόζονται στις αλλαγές της κοινωνικής ζωής και πραγματικότητας. Ανυπομονούμε!

ΠΗΓΕΣ

Ιστορία της παιδικής λογοτεχνίας
Χ. Σακελλαρίου
9η έκδοση
εκδόσεις Νόηση
Αθήνα 2001

σελ. 131-144

Τάσεις και εξείξεις της παιδικής λογοτεχνίας
Β.Δ. Αναγνωστόπουλος
12η έκδοση
Οι εκδόσεις των φίλων
Αθήνα 1999

σελ. 55-76

Σύγρονη παιδική ποίηση
Α. Καρακίτσιος
3η έκδοση
εκδόσεις Σύγχρονοι Ορίζοντες
Αθήνα 2006

σελ.  175-186, 197-202, 219-231